بررسی سمیت تماسی، تدخینی و اثر دورکنندگی اسانس دو گونه گیاهی روی کنه تارتن ترکستانی tetranychus turkestani ugarov & nikolski و سنک شکارگر آن orius albidipennis reuter

کنه تارتن ترکستانی tetranychus turkestaniیکی از مهمترین آفات گیاهان جالیزی درخوزستان و استان¬های جنوبی کشور می¬باشد. اسانس¬های گیاهی به دلیل مزایایی از جمله کم خطر بودن برای انسان و سایر پستانداران می¬تواند یکی از راهکارهای مناسب برای کاربرد در برنامه¬های مدیریت تلفیقی آفات باشد .در پژوهش حاضر سمیت تماسی، تدخینی و اثردورکنندگی اسانس دو گونه گیاهی روی کنه ترکستانی t. turkestani و سنک شکارگر آن orius albidipennis در شرایط آزمایشگاهی مورد بررسی قرار گرفت. در بررسی سمیت تماسی اسانس¬ها، غلظت¬های 50، 100، 300، 800 و 2000 پی‏پی¬ام و تیمار شاهد روی مرگ و میر مراحل بالغ و نابالغ حشره و کنه مورد آزمایش، مورد مطالعه قرار گرفت. نتایج نشان داد که در تیمار با غلظت¬های 800 و 2000 پی¬پی¬ام هر دو اسانس برای مراحل تخم، پوره سن دو و بالغ کنه ترکستانی مرگ و میر بالایی را ایجاد نمود. این در حالی بود که همین غلظت¬ها¬ مرگ و میر پایینی را برای سن شکارگر o. albidipennis داشت . برای بررسی سمیت تدخینی، lc50 هر یک از اسانس¬های مورد آزمایش روی مراحل مختلف رشدی کنه تارتن ترکستانی و سنک o. albidipennis در شرایط آزمایشگاهی تعیین شد. نتایج نشان داد که با افزایش غلظت اسانس، درصد مرگ و میر کنه ترکستانی و سن o. albidipennis افزایش یافت. هم¬چنین نتایج بررسی سمیت تدخینی حاکی از آن است که درصد مرگ و میر پوره سن دو کنه نسبت به سایر مراحل رشدی در تمامی غلظت¬ها بالا بود و دارای میزان lc50 برابر با 98/7 و 86/9 به ترتیب برای اسانس¬های لیموترش و رازیانه بود. برای تعیین اثرات دورکنندگی اسانس‏های مورد آزمایش، شاخص دورکنندگی (ri) هر اسانس روی مراحل مختلف رشدی کنه ترکستانی و سن o. albidipennis در غلظت 2000پی¬پی¬ام تعیین شد. شاخص دورکنندگی نشان داد که اسانس لیموترش دورکنندگی بیشتری نسبت به رازیانه برای کنه داشت. نتایج آزمون ضد تخم¬گذاری نیز نشان داد که هیچ اختلاف معنی‏داری در اثرات ضد تخم¬گذاری اسانس‏ها وجود نداشت. بیشترین اثر ضد تخم¬گذاری توسط کنه و سن شکارگر مورد مطالعه، در روز اول پس از شروع آزمایش مشاهده شد. به¬طوری¬که میانگین تعداد تخم-های گذاشته شده توسط کنه در تیمارهای لیموترش و رازیانه به ترتیب 28/0 ± 3/0 و 48/0 ± 5/0 تخم و میانگین کمترین تعداد تخم‏گذاری سن شکارگر برای تیمارهای مذکور به ترتیب 52/0 ± 1 و52/0 ± 3/1 تخم بود. با گذشت زمان و کم شدن اثر اسانس¬ها، میزان تخم گذاشته شده به کندی افزایش یافت. بنابراین می¬توان گفت اسانس¬ گیاهان رازیانه و لیموترش از پتانسیل بالایی برای استفاده در برنامه مدیریت تلفیقی آفات در گلخانه¬ها برخوردارند.